Zerdüşt ve Zerdüştlük Dini
Zerdüşt ve Zerdüştlük Dini
Bu makalemizde, “Zerdüşt kimdir? Zerdüştlük/ Zerdüşt Dini nedir? Zerdüştlüğün temel prensipleri nelerdir?” gibi konulara kısaca değinilmiştir.
Zerdüşt Kimdir?
Zerdüştilerin inanışına göre Zerdüşt; Büyük İskender’in Pers ülkesini istila etmesinden (MÖ. 330) 258 yıl önce yaşamış, kendi adıyla anılan dinin kurucusudur. Zerdüşt döneminde hakim olan din, Mithra diniydi. Bu din, Hindistan’dan Tanrı ve tanrıları ile birlikte İran’a geçiş yapmış, farklı bir kimlikle vücut bulmuş ve İran’a hakim olmuştu. Zerdüşt Peygamber, bu inanç sistemini tümden yok edememiş, Mithra yerine Ahura Mazda’yı koymuşken, tanrılar meleğe dönüştürülmüştür.
Zerdüştlüğün kutsal kitabı Avesta’dır ve Zerdüşt’ün asıl adı Zarathustra’dır. Sarı develerin sahibi anlamına gelmektedir ki, bu Zerdüşt’ün zengin bir sınıfa mensup olduğunun da göstergesidir. Zarathustra isminin Farsça’daki karşılığı Zerdüşt’tür ve Zerdüşt olarak literatürümüze girmiştir.
Doğu İran’da doğduğu tahmin edilen Zerdüşt, inancını öncelikle bugünkü Afganistan topraklarında yaymıştır. Zerdüşt inancı daha sonra Zerdüşti din adamları aracılığıyla Pers ve Med topraklarına yani bugünkü İran ve Azerbaycan topraklarına yayılmıştır.
Zerdüştilerin Kutsal Kitabı Nedir?
Zerdüştilerin kutsal kitabı, hikmet ve bilgi anlamına gelen Avesta’dır. Avesta, üç ana bölümden oluşur. Yasna, Yuşt ve Videvdat diye adlandırılan bölümlerdir. Yasna adını taşıyan ilk bölümde dini törenlerde okunan ilahiler yer alır. Zerdüşt’e ait olduğu kabul edilen Gatha’lar da bu bölümdedir. Çeşitli ilahilerin oluşturduğu ikinci bölüm Yuşt adını taşır. Videvdat denilen bu bölümde şeytanlara karşı tılsımlar ve temizlenme kuralları yer alır.
Zerdüşt inancına göre, ölümsüzlük ve sonsuz mutluluk ülkesinin mutlak hakimi olan Ahura Mazda’nın karşısında, kötülüğü simgeleyen Ehrimen yer alır. Dünya iki kutuplu bir durumdadır. Bir tarafta iyilik, diğer tarafta kötülük yer almaktadır. İnsanlar, bunlar arasında seçim yapmak zorundadır. İyiliği seçenler Ahura Mazda tarafından ödüllendirilirken, kötülük tarafını seçenler ölümden sonra Ahura Mazda tarafından cezalandırılacaktır.
Ahura Mazda ve Ehrimen arasında ki bu mücadele her ne kadar düalist bir görünüm arz etse de mutlak güç olarak Ahura Mazda olarak kabul edilmektedir. Ancak İslam dini açısından putperest bir inanç olarak kabul edilmektedir.
Fakirlere yardım etme, misafirperverlik, günahtan kaçınma, toprağı sürme, sığırlara bakma, temiz hayvanları, özellikle köpekleri öldürmeme, zina yapmama büyük erdemler arasındadır. Ayrıca kimi cinsel konular ve ölü bedenine dokunma kirlenmeye neden olacağından, temizlenmek özel ayinler gerektirir.
Zerdüştlükte Ahiret İnancı Nasıldır?
Bütün insanlar öldükten sonra Cinvat denen bir köprüden geçmek zorundadırlar. İyi insanlar bu köprüden geçip sonsuz mutluluk ülkesine geçeceklerdir. Kötü olanlar ise bu köprüden düşüp karanlıklar ülkesinde acı çekmeye gönderilecektir.
Zerdüştlükte Ateşin Değeri Nedir?
Zerdüştlükte ateş kutsaldır. Her ne kadar ateşe tapanlar anlamında Mecusi dense de bunu kabul etmeyen Zerdüştiler, ateşi temizleyici olarak kabul ederler. Ayrıca Ahura Mazda’nın nurunun ateşte tecelli ettiğine inanırlar. Bunlardan dolayı ateş onlar için kutsaldır. Bunların ateşgede dedikleri kutsal ateş yaktıkları ve ibadethane olarak kullanılan yapıları vardır.
Zerdüştlerde Ölü Törenleri Nasıl Yapılır?
Zerdüştilerde ölü insan bedeni, haramdır ve ölü bedene dokunmak büyük günahtır. Ayrıca iyi olan her şey kutsal olduğu için, kutsal olan toprağın ölü bedeniyle kirlenmesini önlemek için ölüler için yüksekçe kuleler inşa ederler. Bu cesetler o kulelere kuşların yemesi için terk edilir.
Günümüzde Zerdüştlük
Günümüzde Hindistan’da, kendilerine Parsi denen bir halk tarafından bu din yaşatılmaktadır. Ayrıca milliyetçi Kürt gruplar içerisinde de bu dine popülist bir rağbet gösterilmektedir ki, dinsel bir yaklaşımdan çok siyasal ve duygusal bir görünüm arz etmektedir.
Yazar: Orhan Harisoğlu: Zerdüşt ve Zerdüştlük Dini – Avesta
