Mimar Sinan Ermeni mi/ Rum mu?
Mimar Sinan Ermeni mi/ Rum mu/ Hristiyan Türk mü?
Mimar Sinan Türk mü? Mimar Sinan Ermeni mi? Mimar Sinan Rum mu? Tüm bu soruların cevaplarını aşağıdaki yazımızda bulabilirsiniz.
Mimar Sinan Ermeni mi/ Rum mu/ Hristiyan Türk mü?
Mimar Sinan bilindiği üzere Kayseri’nin Ağırnas köyünde doğmuş dünyaca ünlü Osmanlı Mimarıdır. Mimar Sinan, devşirme olarak Kayseri’den İstanbul’a Yavuz Sultan Selim Han zamanında gelip, yeniçeri ocağına girmiştir.
Irkçılığın tavan yaptığı 1930’lar da mezarı Türk Tarih Kurumu üyelerince açılmış, kafatası ölçümü için ise kafatası mezarından alınmış, sonrasında ise mezarına geri konmamıştır. Bunun en büyük nedeni ise Merhum Sinan’ın kafatasının kendi belirledikleri kriterlere uygun olmadığından kaynaklanmış olmalı ki, değersiz bir meta gibi yerine konmasına bile tenezzül edilmemiştir.
Mimar Sinan’ın kafatasının mezarından çıkarılma hadisesinin kaynağını ise tarihçi Ahmet Refik Altınay’dır (1980-1937). Altınay, devlet arşivlerinde yaptığı incelemeler sonrasında Mimar Sinan’ın Ermeni asıllı olduğunu görmüş ve bunu 1930’larda Türk Tarih Mecmuasında yazdığı yazı ile kamuoyuna duyurmuştu.
Ancak böyle büyük bir mimarın farklı bir etnik kimliğe, hele hele Ermeniliğe bağlanılması Merhum Mimar Sinan’ın mezarının açılıp kafatasının alınmasına sebep olmuştur. Kafatası ölçümü uymasa da böyle bir değerin sahiplenilmesi gerekiyordu ve bu kez O’nun Hristiyan bir Türk ailesine mensup olduğu iddiaları ortaya atıldı.
Mimar Sinan’ın Türk mü veya başka milletten mi olduğu sorusunun cevabı çok basit. Bunun için Osmanlı’nın devşirme sistemine çocuk alırken hangi kriterler uyguladığına bakmamızla mümkün olabilir. Şimdi ise Devşirme Sistemine kimler alınabilir, kimler alınamaz onlara bakalım.
-Genellikle 8 ve 18 yaş arasında bulunan Hıristiyan erkek çocuklarından seçilirdi.
-Bir ailenin iki çocuğu varsa bunlardan bir çocuk alınırdı. Çok çocuklu ailelerden ise çocuklardan en sağlıklı ve güzel görünüşlü olanı alınırdı.
-Bir oğlu olan bir ailenin çocuğu alınmazdı.
-Yetim ve öksüzler, çoban çocukları, kel, köse ya da doğuştan sünnetli olan çocuklar, kısa ve çok uzun boylular devşirmeye alınmazlardı.
– Rus, Gürcü ve Çingene çocukları devşirilmeye alınmazdı.
-Türkçe bilenler alınmazdı.
-Evli olanlar ile sanat erbabı olanlarda alınmazdı.
Devşirilmek için alınan bu çocuklar, Müslümanlaştırılır ve Türkçe öğretilir veya bir Türk ailenin yanına gönderilirdi.
Yukarıda kabaca ifade etmeye çalıştığımız kimlerin devşirmeye alınıp kimlerin alınamayacağıyla ilgili özet nitelikte bir bilgi sunduk. Bunun neticesinde Mimar Sinan’ın Türk Hıristiyan bir ailenin ferdi olduğu iddiası naif kalmaktadır.
Mimar Sinan’ın Ermeni olduğu iddiası
Mimar Sinan’ın üç akrabasının Kıbrıs’a sürülmemelerini talep ettiği evraka istinaden, Mimar Sinan’ın Ermeni olduğu iddia edilmektedir. Akrabalarından birinin adı Sarıoğlu Dügenci’dir. Dügenci’nin Ermenice bir kelime olduğu ve kelime manasının ise buğday döven aletler imal eden anlamına geldiği iddia edilmektedir. İkinci isim Ulisa’dır. Bunun doğru şeklinin Hulitsa olduğu ve bunun Ermenice bir isim olduğu iddia edilmektedir. Üçüncü isim ise Nişan’dır ve Nişan kelimesinin de köken olarak Ermenice bir kelime olduğu iddia edilmektedir.
Ayrıca Mimar Sinan’ın Müslüman ettirdiği kardeşinin adının da Mikayel olduğu bunun Devlet Arşivi’nden tespit edilmiş olduğu iddia edilmektedir.
Son olarak, babasının Abdulmennan olduğu, bu ve buna benzer isimlerin de İslam’a yeni girmiş kişilere verilen isimlerden olduğu iddialar arasındadır.
Mimar Sinan’ın etnik kimliği ile ilgili bir diğer iddia ise onun Rum kökenli biri olduğudur. Bu iddianın kaynağı ise 16.yy tahrir defterlerinde köy nüfusunun büyük bir çoğunluğunun Rum olduğu iddiasıdır.
Merhum Mimar Sinan’ın etnik kökeninin ne olduğu hiçte önemli değil. Önemli olan bu büyük mimarın eserlerinin güzelliği ve ihtişamıdır. Bir diğer önemli olan taraf ise onun bu topraklarda doğmuş olmasıdır. Yoksa eline mezüre alıp kafatası ölçen ve ellerindeki ölçüyle kafatasları uygun düşmeyen insanların ne dediği ise hiç ama hiç önemli değil.
Orhan Harisoğlu
Kaynaklar:
–https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/396723
