Kürtler Kimdir – Kürtler Türk Mü?

Kürtler Kimdir – Kürtler Türk Mü?

Ana yurtları Zağros Dağları ve doğu yamaçları olan, günümüzde Türkiye, İran, Irak, Suriye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Türki Cumhuriyetler ile Avrupa’nın birçok ülkesinde yaşayan ve tahminen 20-40 milyon civarında bir nüfusa sahip olan bir halktır.

Ulus devlet inşaası sürecinde Kürtlerin dağ Türkü oldukları yönünde ciddi propagandalar yapılmaktaydı. Bu tek taraflı propaganda 70’lerin sonun da Kürt milliyetçiliğinin yükselişiyle etkisini yitirmiş olmasına rağmen günümüzde kimi kesimlerce de kısık bir tonda dile getirilmektedir.

Kürtlerin Dili

Kuzey Batı İrani bir dil olan Kürtçe’nin üç ana lehçesi vardır. Kuzey, merkez ve güney lehçeleridir.

Kuzey lehçesi, Suriye, Türkiye ve Gürcistan arasında kalan bölgede konuşulan Kurmanci lehçesidir.

Merkez lehçesi, Kuzey Irak’ta konuşulan Sorani lehçesidir.

Güney lehçesi ise ağırlıklı olarak İran’ın Kermanşah bölgesinde konuşulan Pehlewani lehçesidir.

Kürtçe ile ilgili ilk eserler 13.yy da yaşamış Şemi Kirmanşahi ile başlamış, Eli Heriri ile devam etmiştir. Sonrasında Ahmede Hani (1650-1707), Meleyi Ciziri (1570-1640), Feqiye Teyran (1590-1660) ile devam etmiştir. Ancak İbni Wahşiyye (ö.908) iki Kürtçe kitaptan çeviri yaptığını ayrıca bir lahitte otuza yakın Kürtçe yazılmış kitap olduğunu söyler. Kürtlerin Tarım ve Botanik alanlarında çok ileri bir bilgiye sahip olduklarını da söyler.

“En eski Kürt alfabesi” diye belirttiği alfabe, onun aracılığıyla elimize ulaşmıştır. Ancak Kürtçe diye kastettiği dil, Kürtçenin lehçelerinden biri miydi yoksa Kürtçe sanılan Goranice miydi? Elimizde bahsettiği kitaplar ulaşmadığından bu konu şimdilik bir muamma olarak kalmaktadır.

Kürt Kelimesinin Anlamı

Tarih boyunca Kürt kavramı göçebe toplumları ifade etmek için kullanılmıştır. Persler, Ermeniler, Selçuklular ve Osmanlılar göçebe toplumları Kürt diye ifadelendirmişlerdir. Günümüzde ise Kürt kelimesi, İran coğrafyasında küçük baş hayvan çobanı olarak kullanılmaktadır.

Kürt Tarihi

Kürt tarihi, Kürt kavramının geçmişteki yaygın kullanımından dolayı muğlaklık arz eder. Şöyle ki Zağros dağlarında hüküm sürmüş olan Karduchiler, Gutiler gibi halkların, farklı dil ailesine mensup bir dil kullanmış oldukları yönündeki iddialar, bu muğlaklığın baskın olmasına neden olmaktadır.

Kürtlerin bugünkü varlıklarıyla ortaya çıkışları 9.yy ile netlik kazanır. Azerbaycan’da hüküm sürmüş olan Revandiler, Şeddadiler ile Diyarbakır Silvan’da hüküm süren Mervaniler bilinen ilk Kürt devletleridir. Selahattin Eyyübi’nin kurduğu Eyyübiler Devleti’de diğer bir Kürt devletidir. Ayrıca Kuzey Irak, Cizre ve Hakkari bölgesi ile İran’ın Kermanşah bölgesinde tarih boyunca irili ufaklı bir çok Kürt emirliği var olmuştur.

Kürtlerin bulunduğu coğrafyanın dağlık ve birbirinden kopuk olması ve aşiretsel yapının benlik duygusunu ön planda tutmasından dolayı, Kürtler tarih boyunca güçlü bir birlik kuramamışlardır.

Medler Kürtlerin Atası mı?

Medler, bugünkü Azerbaycan ile Mezopotamya coğrafyasını elinde bulundurmuş olmakla birlikte kuzey batı İrani bir dil kullandıkları iddia edilen bir devlettir. Medler, 6 aşiretin bir araya gelerek kurdukları bir aşiretler birliğiydi. Bu aşiretler içerisinde Kürtlerin atalarının olması da büyük bir olasılıktır ancak devletin kuruluşunda ki öncü aşiret, Hazar Denizinin batı yakasında yerleşik olan halklardan bir tanesiydi.

Kürtlerin Dini

İslam öncesi İran toplumlarında olduğu gibi Kürtler de, İslamla şereflenmeden önce Zerdüşt inancına mensuptular.

Hz Ömer döneminde kuzeye olan seferlerle Kürtlerin İslamla tanışması gerçekleşmiştir. Araplar dışında İslamla şereflenen ikinci halk bu vesileyle Kürtler olmuşlardır.

Günümüzde Kürtlerin ekserisi Şafii mezhebine mensuptur. Bunun yanında Hanefi olanlarda vardır. Şianın Alevi inancına tabi olanlarla birlikte Yezidi inancını benimseyenler de vardır.

Günlük Hayatta Kullanılan Kürtçe kelimeler ve Türkçe anlamları

Türkçe = Tünaydın
Kürtçe = Roj baş

Türkçe = İyi günler
Kürtçe = Rojen xweş Rojbaş

Türkçe = İyi akşamlar
Kürtçe = êvar Baş

Türkçe = İyi geceler
Kürtçe = şev baş

Türkçe = birşey değil
Kürtçe = Spas Xweş, Tıka Dıkım

Türkçe = Nasılsınız
Kürtçe = Cawa nin?

Türkçe = Sağolun, iyiyim
Kürtçe = Spas ez baş im

Türkçe = Evet
Kürtçe = Ere,Bele

Türkçe = Hayır
Kürtçe = Ne, Na

Türkçe = Hanım
Kürtçe = Xanim

Türkçe = Bey
Kürtçe = Beg

Türkçe = Lütfen
Kürtçe = Keremke

Hoşgeldin
Bı Xêr Hati

Kurban olurum gözlerine
Qurbana çavên te

Türkçe = Dün
Kürtçe = duh

Türkçe = Bugün
Kürtçe = îro

Türkçe = Yarın
Kürtçe = sibe

Kürt ırkının özelliklerini merak edenler için kısaca belirtmek gerekirse; Kürtler insani yönleri ağır basan halkların başında gelir. Alışkın olamayacağınız bir misafirperverlik gösterirler. Kendine sığınana evini açar, yemeğini paylaşır. Ancak Kürtlerin bu özellikleri, kültürüne bağlı olanlar arasında yaygındır. Kültüründen, dininden ve vicdanını terk edenler de bu özellikler kaybolmaya yüz tutmuştur.

Kürtlerin fiziksel özelliklerine değinecek olursak, genel olarak esmer tenli, siyah saçlı, kahverengi gözlü olurlar.

Kaynak:

https://www.britannica.com/topic/Kurdish-language

https://www.omniglot.com/writing/kurdish.htm

İlk islam Kaynaklarında Kürt Alfabesi, Wisif Zozani.

# Kürtler Kimdir- Kürtler Türk mü